کد مطلب:34660 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:20

گنجینه پرسمان » اعتقادات

پاسخ شبهه «عدم جمع بين دعا و قضا و قدر» چيست؟

اين اشكال چون ايرادي مشترك بين دعا، صدقه، صله رحم و امثال آن است، جواب آن هم بايد مشترك باشد. در عالم حركت كه عالم دگرگوني، تغيير و تبديل است، «بداء» راه دارد. بداء در تكوينيات همانند نسخ در تشريعيات است. در محدوده عالم طبيعت، تحول و دگرگوني راه دارد و خداي سبحان اين چنين مقدر كرده كه صدقه يا صله رحم يا دعا انجام گيرد تا فلان كار عملي گردد و اگر چنانچه اين امور صورت نگرفت فلان امر هم حاصل نشود. و از سوي ديگر خداي سبحان هم مي​داند، كه فلان شخص دعا مي​كند و بهره مي​گيرد و ديگري دعا نمي​كند و بهره نمي​برد. پس در علم خدا جهلي نبوده و در جهان هستي ابهامي نيست. به ما راهنمايي كردند كه اگر خواستيم از خير بيشتري برخوردار باشيم دعا، صدقه صله رحم و مانند آن راه​گشاست؛ وگرنه محروم خواهيم شد.

پس دو مطلب، مورد نظر است يكي اينكه گرچه در ازل همه امور تنظيم شده، ولي هر امري با علل و اسباب آن تنظيم شده است و يكي از علل و اسباب در محدوده حركت و عالم تحول، همان صدقه و صله رحم و دعا و مانند آن است. وقتي از محدوده تحول و لوح محو و اثبات گذشتيم و به عالم قضاي محض رسيديم، آنجا ديگر صدقه و صله رحم و دعا و ... معنا ندارد. گرچه عبادي بودن دعا مسئله جداگانه​اي است؛ اما دعا براي تغيير و تبديل، لزوماً در قلمرو لوح محو و اثبات به پايين است نه در محدوده لوح محفوظ.

مطلب ديگر آن است كه خداي سبحان مي​داند كه فلان شخص صله رحم مي​كند در نتيجه از عمر طولاني برخوردار مي​شود و ديگري قطع رحم مي​كند و از عمر طولاني محروم مي​گردد. پس نه در علم خدا ترديد و ابهام است، نه در واقع امر؛ و نبايد گفت قضا و قدر حق است، چرا دعا كنيم؟ زيرا كه خود دعا جزء قدر است؛ يعني خدا مقدر كرده كه در صورت دعا فلان حادثه كه حادثه خير است واقع شود؛ و فلان حادثه شرّ پيش نيايد. از اين جهت دعا اثر دارد و جزء قضاء و قدر عالم است.

فرمود «وَاسئلو الله مِن فَضله» نساء/32 [از خداوند فضل او را طلب كنيد]. همان كه قضا و قدر را مشخص كرد و فرمود «وكُلّ شَيء عِنده بِمِقدار» رعد/8 يا «إنّا كلّ شيءٍ خلقناه بقدر» قمر/49 همان فرمود «أُدعوني أسْتجب لكم» غافر/60.

---

آية الله جوادي آملي

حكمت عبادات